Öz kontrol güce nasıl yol açar?

Bireylerde güç algısına yönelik davranış ve özellikler, kişinin öz kontrolü açısından henüz tam olarak anlaşılamamıştır.

Çoğunlukla güçlü bireyler, dürtüsel ya da sınır tanımayan kişiler olarak görülmektedir. Bunun kısıtlama olmadan hareket etme özgürlüğünden kaynaklandığı söylenmektedir. Fakat bu bakış açısı, öz kontrolün potansiyel önemini göz ardı etmektedir.

Daha düşük öz kontrol algısı

Yapılan bazı teoriler ve ampirik çalışmalar, tipik olarak güçle ilişkilendirilen davranışlar (atılganlık, kararlılık ve baskınlık gibi) sergileyen bireylerin, bu davranışların dürtüsellik ya da umursamazlık olarak görülebileceğinden, sosyal normlar bakımından daha düşük öz kontrole sahip oldukları algılanabileceğini öne sürülmektedir.

Öte yandan, öz kontrolü güçle ilişkilendiren zıt bir bakış açısı da mevcuttur. Bireyler, uzun vadeli hedeflere ulaşmak için davranışlarını düzenlerken hem kendilerini hem de çevrelerini kontrol etme eğilimi gösterdikleri için aslında daha güçlü görülebileceğini belirtilmektedir.

Öz kontrolle güç arasındaki ilişki

Öz kontrol ve güç arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için araştırmacılar, yaklaşık 3.500 katılımcının bulunduğu bir deney gerçekleştirdi.

Araştırmaya dahil edilen katılımcılar, toplumsal perspektiflerin geniş bir temsilini oluşturan öğrencilerden ve çalışan yetişkinlerden oluşmaktaydı. Her deney, farklı derecelerde öz kontrol sergilemelerine yardımcı kurgusal ya da varsayımsal senaryolar oluşturularak yapılandırıldı. Örneğin, bir deneyde katılımcılara, fitness hedeflerinin aksine tatlı yiyen veya kendine hâkim olamayan çekimser kalan meslektaşları hakkında bilgi verildi.

Deneylerdeki temel faktör, farklı düzeylerde öz kontrol sergileyen kişilerin algılanan gücünün tespit edilmesiydi. Katılımcılar, bu kişileri yüksek güç rollerindeki uygunluklarına, liderlik özelliklerine ve genel etkilerine göre değerlendirmişlerdir.

Yüksek öz kontrollü bireyler daha güçlü görülüyor

Yapılan deney sonuçlarının tutarlı bir şekilde katılımcıların, eylemlerini hedefleriyle tutarlı bir şekilde gerçekleştiren (yüksek öz kontrol) bireyleri, daha istekli olmayan ve bu bireylere güç vermeye daha istekli olan bireylerden daha güçlü gördüklerini gösterdi. Bununla birlikte araştırma, güç algısı bağlamında hedef belirleme kavramının incelikli bir katmanını öne çıkarmıştır.

İddialı hedefler belirleyip başarısız olmak

İddialı hedefler koyan ancak bu hedeflere ulaşmada başarısız olan bireylerin, daha mütevazı hedefler belirleyip bunları aşan kişilere kıyasla daha az güçlü algılandığı ortaya çıktı. Bunun yanında araştırma, güç algısı bağlamında hedef belirleme kavramı üzerinde İddialı hedefler koyan ancak bu hedeflere ulaşmada bir türlü başarılı olamayan bireylerin, daha mütevazı hedefler koyarak bu başarısızlıkları aşan kişilere göre daha az güçlü algılandığı ortaya çıkarıştır.

Atılganlık ve yeterliliğin öz kontrol ile ilişkisi

Araştırmada görülen ilginç bulgu, atılganlık ve yeterlilik, öz kontrol ile algılanan güç arasındaki ilişkide önemli aracılar olarak öne çıkmaktadır.

Yüksek öz kontrol sergileyen kişiler, katılımcılar tarafından daha iddialı ve yetkin olarak algılanıyordu. Hem iddialı hem de yetkin olarak görülen kişilere liderlik pozisyonlarının verilmesi ya da otorite verilmesi olasılığı daha yüksek olabileceğinden, güç aktarımını doğrudan etkiledi.

KAYNAKÇA:
– Wu, S., Smallman, R., & Smith, P. K. (2024). Self-control signals and affords power. Journal of Personality and Social Psychology.