Psikopatide korku yok, keyif var

Psikopati; empati eksikliği, yüzeysel çekicilik, manipülatiflik, aldatıcılık ve dürtüsellik gibi çeşitli davranışları oluşturmaktadır.

Kişilik özellikleriyle karakterize edilen psikolojik bir durumdur. Psikopatik bireyler, çoğunlukla başkalarının haklarını ve duygularını göz ardı eder ve antisosyal davranışlar gösterirler. Sıklıkla korku işlemedeki anormalliklerle ilişkilendirilen psikopatik özellikli bireylerin, korku tepkileri sergiledikleri görülmüştür. Korkudaki bu azalmanın, bu bireylerde gözlemlenen risk alma ve antisosyal davranışların temelinde birtakım durumların olduğunu düşündürmektedir.

Psikopatik bireylerin korkudan keyif alma eğilimlerinin olması hipotezine,  korkuyu nasıl algıladıkları ve deneyimledikleri konusunda yeni bir bakış açısı geliştirilmiştir. Bu hipotez, korku eksikliğini vurgulayan geleneksel görüşlerin aksine, psikopatisi bulunan bireylerin sadece korkuyu yaşamakla kalmayıp bundan tam anlamıyla keyif alabileceğini öne sürmektedir. Bu teoriye göre, korku barındıran durumlar, yüksek düzeyde psikopatik özelliklere sahip kişiler tarafından olumlu bir durum olarak değerlendirilmektedir. Bu durum, onları bu tür deneyimleri aramaya yöneltebilmektedir.

Korkudan keyif alma hipotezini daha fazla araştırmak için araştırmacılar hem akademik ortamlardan hem de genel nüfustan katılımcıları çalışmaya dahil ettiler. İlgilenilen özelliklerin daha yüksek düzeylerde sergilenmesi ve olası bağlamlardan bireylerin katılımını sağlamak için özel olarak çaba sarf edildi. Bu, boks gibi yüksek riskli sporlarla uğraşan gruplar ve dövme stüdyolarına sık sık gidenler (daha yüksek psikopati puanlarının, heyecan arayışının ve korkudan zevk almanın daha yaygın oluştuğu ortamlar) tercih edildi.

Araştırmanın son örneklemi 353 katılımcıyı içermekteydi. Grubun yaklaşık %69’unu kadınlar oluşturmaktaydı. Katılımcıların yaşları 18 ve 77 arasında değişmekteydi. Ortalama yaş ise 37,30’dur. Çalışma iki ana bölümden oluşturulmuştur: anket bileşeni ve deneysel bileşen.

Anket; katılımcıların mevcut duygusal durumunu, psikopatik özelliklerini, heyecan arama eğilimlerini ve Korkudan Keyif Alma Anketi (FEQ) tarafından belirtilmiş korkudan keyif alma becerilerini ölçmek için oluşturulan çeşitli anketleri içermekteydi. Deneysel bileşen ise katılımcılara üç alt türe ayrılan altı video klibi oluşturmaktadır: heyecan uyandıran, korku uyandıran ve nötr (kontrol).

Korkudan keyif alma ve psikopatik özellikler ilişkisi

Klipler, oluşabilecek etkileri en aza indirmek için rastgele bir sırayla katılımcılara sunulmuştur. Katılımcılar, sürükleyiciliği ve duygusal katılımı artırmak için bunları birinci şahıs bakış açısıyla izlemiştir. Her klibi izledikten sonra katılımcılar, deneyimlerinin hem olumlu hem de olumsuz yönlerini yansıtan bir dizi duygusal tepkileri derecelendirmişlerdir.

Korkudan keyif alma hipotezine göre kişinin kendi bildirdiği korkudan keyif alma ile psikopatik özellikler arasında anlamlı pozitif yönde bir ilişki görülmüştür. Ek olarak, psikopatik özelliklerde (empati eksikliği ve yüzeysel çekicilik gibi kişilerarası ve duygusal bileşenleri içeren) daha yüksek puana sahip bireyler, korku uyandıran videolara benzersiz bir tepki modeli sergilemişlerdir. Bu katılımcılar, heyecan uyandıran ya da nötr uyaranlara verdikleri tepkilerle karşılaştığı zaman korku uyandıran uyaranlara yanıt olarak önemli ölçüde daha fazla olumlu ve daha az olumsuz duygular bildirmişlerdir.

Psikopatik cesaret

Çalışma, psikopatik özellikleri yüksek olan bireylerin korku uyandıran durumlarını daha olumlu ve daha az olumsuzlukla yaşadıkları hipotezini doğrulamıştır. Psikopatik cesaretle ilgili bulgular daha karmaşık bir tabloyu ortaya koymuştur.

Psikopatik cesaret, strese karşı güçlü bir dayanıklılık ve sosyal hakimiyet eğilimi ile ifade edilmektedir. Cesaret konusunda yüksek puan alan katılımcılar, korku uyandıran, heyecan uyandıran ve tarafsız videolar da dahil olmak üzere tüm video kliplerinin uyaran türlerinde daha az olumsuz değerlendirme göstermiştir. Bu, bir özellik olarak cesaretin, korkudan belirli bir keyif almak yerine, daha az olumsuz duygusallığa ya da daha geniş bir stres bağışıklığına karşı genel eğilimi etkileyebileceğini konusunu düşündürmektedir.

Cesaretle ilgili farklı bulguların varlığı, psikopatinin çok yönlü doğasını vurgulamaktadır. Öznel korku deneyiminin ve bundan keyif almanın, özetlenen kişilerarası ve duygusal eksikliklerle daha yakından bağlantılı olabileceği durumunu sorgulatabilmektedir.

Bu çalışmadan elde edilen bulgular, korkudan keyif alma hipotezini destekleyen önemli kanıtları sunmuştur. Fakat çalışmanın sınırlılıkları da bulunmaktadır. Çalışma, çevrimiçi formatı ve kişinin bildirdiği verilere dayanması bulguları genellenebilirliğini etkilemektedir. Bu bulgulara ilişkin derinlemesine ele alınan daha çok çalışmanın olması beklenmektedir. Yapılacak olan çalışmalarda özellikle korkuya verilen fizyolojik tepki ölçümlerinin gerekli olduğu belirtilmelidir.

KAYNAKÇA:
– Hofmann, M. J., Mokros, A., & Schneider, S. (2023). The joy of being frightened: Fear experience in psychopathy. Journal of Personality.
– PsyPost (08.04.2023).Rethinking psychopathy: Fear not absent but enjoyed, new study suggests.