Stres ve atıştırmalıklar: Yağlı gıdalar iyileşmeyi nasıl engeller?

Yapılan yeni bir çalışma, stres anında yüksek yağ tüketiminin beynin prefrontal korteksindeki damar fonksiyonunun %1,74’lük kısmında, oksijenli hemoglobinin ise %39’luk kısmında azalma olduğunu göstermektedir. Ekibin ileriki çalışmalarında ise az yağlı yemeklerin stresten kurtulmada daha az etkisi olduğu görülürken meyve ve sebze gibi polifenoller açısından zengin gıdaların damar fonksiyon bozulmalarını önleyici rolü olduğu belirtildi.

Araştırmacılar, stresli yaşam olaylarının sona ermesinden yaklaşık 90 dakika sonrasına kadar katılımcılarda arteriyel elastikiyetin azaldığı yönünde tespitte bulundular. Ekip ayrıca, yüksek yağlı yiyecekler yemenin, prefrontal korteksteki serebral oksijenlenmeyi zayıflattığını ve katılımcıların daha az yağlı bir yiyecek tükettiği zamana kıyasla stres anında daha düşük oksijen iletimi oluştuğunu bulmuştur. Bununla birlikte yağ tüketiminin stres dönemi anında ve sonrasında ruh hali üzerinde olumsuz etkilere sebep olduğu da görülmüştür. Ancak sonuçlar içerisinde, az yağlı bir yemekten sonra dahi stresin damar fonksiyonu üzerinde olumsuz etkiye sahip olduğu da bulunmaktadır. Fakat bu düşüş stresli olaydan yaklaşık 90 dakika sonra tekrardan normale döndüğü belirtilmektedir.

Sonuçlar üzerine çalışmanın baş yazarı Dr. Baynham, “Stres hayatımızda her zaman vardır. Fakat özellikle yüksek stresli işlerde çalışan kişiler ve kardiyovasküler hastalık riski taşıyanlar bu bulguları ciddiye almaları gereklidir. Bu araştırma, riskleri daha da kötüleştirmekten ziyade riskleri azaltıcı kararlar almamıza yardımcı olacaktır.” ifadelerinde bulundu.

Meyveler ve sebzeler stresle başa çıkmaya yardım edebilir

Araştırma ekibi, daha sonrasında yaptıkları araştırmalarda ise özellikle kakao, çilek, üzüm, elma ya da diğer meyve ve sebzeler gibi polifenoller açısından zengin olan “daha sağlıklı” gıdaların tüketilmesinin damar yolu fonksiyonundaki oluşabilecek bozulmaların tamamen ortadan kaldırabileceğini göstermektedir. Bu gıdaların stresli dönemlerde oluşturdukları etki hafife alınmaması gerektiği vurgulanmaktadır. Örneğin, beyne giden oksijen miktarının azalması ruh halini ve zihinsel sağlığı potansiyel olarak etkileyecek ve kişileri daha da stresli hale getirecektir. Diğer taraftan bu stres kişilerin röportaj, sınav ya da iş toplantısı gibi stres yaptıkları durumlarda görevi yerine getirme becerilerini de etkileyebilir.

Neden yağlı gıdalar?

Kişilerin stresli oldukları anlarda daha fazla yağlı gıdalara yönelme eğiliminde oldukları bilinmektedir. Bunun nedenleri arasında zaman kısıtlılığı ya da stresle başa çıkma yöntemleri yer almaktadır. Ancak bunu yaparak strese karşı verdikleri fiziksel ve psikolojik tepki daha da kötü bir hal alabilir. Az yağlı yiyecekleri seçmeleri stresle daha etkili bir yöntemle baş edebilmelerini sağlayacaktır.

Son olarak Rosalind Baynham konuyla ilgili şu sonuca vardı: “Dünya şu anda inanılmaz derecede stresli bir yer ve ekonomik kriz gibi dış faktörler olmasa bile stresle hepimizin başa çıkması gerekli. Bu sebeple, bir toplantıda ya da bir iş görüşmesine katıldığınızda, bisküvi yerine meyve yemeyi tercih etmelisiniz. Bu tercihle kendinizi daha rahat hissettiğinizi görecek ve stresle biraz daha iyi başa çıkabileceksiniz.”

KAYNAKÇA:
– Neuroscience News (06.12.2023). Stress and Snacks: How Fatty Foods Hinder Recovery.
– Baynham R, Weaver SR, Rendeiro C, van Zanten JJV (2023) Fat intake impairs the recovery of endothelial function following mental stress in young healthy adults. Frontiers in Nutrition, 10.