Adet öncesi disforik bozukluk hakkında yeni ipuçları

Adet döngüsü boyunca beyin serotonin reseptörlerinin dinamik ifadesi, adet öncesi disforik bozukluk hakkında ipuçları sağlıyor.

Fiziksel semptomların yanı sıra depresyon ve anksiyeteyi de içerebilen adet öncesi sendromu (PMS), adet gören bireylerin yaklaşık yarısını adetin başlamasından birkaç gün önce etkilemektedir.

Kadınların %3 ila 8’i, adet döngüsü sırasında kaygı, depresyon ve duygudurum dalgalanmalarına neden olan bir bozukluk olan adet öncesi disforik bozukluktan (PMDD) muzdariptir. Biyolojik Psikiyatri dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmaya göre PMDD’si olan bireylerde, preovülasyon fazından premenstrüel döngü fazına kadar serotonin taşıyıcı yoğunluğunu arttığı görülmektedir. Bulgular, PMDD için yeni tedavilerin geliştirilmesine yardımcı olabilir.

Mevcut çalışmada, beyindeki serotonin sistemi ile estradiol arasındaki etkileşimi araştırıldı. Araştırmada, adet öncesi disforik bozukluğu (PMDD) olan hastalarda merkezi sinir sisteminin serotonin taşıyıcılarının yoğunluğunu periovulatuar fazda artırdığını (estradiol seviyeleri yüksek olduğunda) adet öncesi döngü aşamasında ise (hem estradiol hem de progesteron azaldığı dönem) azalttığını ortaya koydu.

Hormonlarla ilgili bir problem yok

PMDD’li kadınlar ile sağlıklı kadınlar arasında yumurtalık hormonlarındaki dalgalanmaları karşılaştıran önceki çalışmalar, ilginç bir şekilde, önemli bir fark bulamadı, bu da periferde düzensiz hormonların PMDD bozukluğunun altında yatan neden olmadığını düşündürüyor.

Alternatif bir fikir, beynin normal endojen hormonlarla ilgili değişikliklere tepkisinin PMDD’li hastalarda farklı olduğudur, ancak bunun nasıl olduğu belirsizliğini koruyor. PMDD’nin seçici serotonin geri alım inhibitörleri veya SSRI’lar ile tedavisi, depresyon tedavisinde olduğu gibi haftalar yerine saatler veya günler içinde semptomların oldukça hızlı bir şekilde hafiflemesiyle sonuçlanır.

Serotoninin kısa dönemdeki değişimi

Almanya, Leipzig’deki Max Planck İnsan Bilişselliği ve Beyin Bilimleri Enstitüsü’nden PhD Julia Sacher liderliğindeki çalışmada, iki adet döngüsü boyunca PMDD’li 30 hasta ve etkilenmemiş 29 kontrol kadını inceledi. Araştırmacılar, beyindeki serotonin taşıyıcı proteinin döngü boyunca mevcudiyetini görselleştirmek için pozitron emisyon tomografisi (PET) görüntüleme kullanarak serotonin taşıyıcı proteinin ifadesindeki kısa vadeli değişiklikleri gözlemlediler.

Dr. Sacher, “PMDD’li hastalarda periovulatuardan dönemden premenstrüel faza geçişte – serotonin taşıyıcı ifadesinden zengin bir beyin bölgesi olan orta beyinde %18’lik önemli bir artış bulduk. Ayrıca bu artış, adet öncesi depresif ruh halinin şiddetiyle ilişkilendirildi.” dedi.

Beklenmedik bir şekilde, Dr. Sacher ve meslektaşları, sağlıklı kadınlarda orta beyindeki serotonin taşıyıcı yoğunluğunda da bir azalma buldular; çalışma ekibi bu durumu değişen hormonların bulunduğu bir ortamda sağlıklı kadın beyninin koruyucu bir mekanizmasına işaret edebileceği şeklinde yorumladı.

Serotonin taşıyıcı yoğunluğunun duruma göre değişimi

“Tipik olarak, serotonin taşıyıcı yoğunluğunun bireysel bir özellik olduğu ve insan beyni yaşlandıkça on yılda yalnızca yaklaşık %10’luk bir değişim olduğu, daha kısa zaman dilimlerinde değişen bir durum olduğu varsayılır. Bununla birlikte, mevsimsel duygulanım bozukluğu (SAD) olan hastalarda yapılan çalışmalar, serotonin taşıyıcının mevsimsel değişikliklerini gösteriyor,” diye açıkladı Dr. Sacher.

“Depresyonda serotonin taşıyıcı yoğunluğu hakkındaki bulgular farklı sonuçları işaret ediyor olsa da bu, o hastalığın heterojenliğinden kaynaklanıyor olabilir. PMDD veya SAD gibi daha homojen duygudurum bozukluk türlerinde, serotonin taşıyıcı mevcudiyetinin nispeten hızlı dinamikleri önemli bir rol oynuyor gibi görünüyor.

Sonuç

Biyolojik Psikiyatri editörü Dr. John Krystal, çalışma hakkında şunları söyledi: “Teknik olarak zorlu olan bu çalışma, bazı kadınlarda adet öncesi olumsuz ruh hallerine katkıda bulunan yeni bir potansiyel mekanizmayı tanımlıyor. Ayrıca bu sonuçlar, adet öncesi disforik ruh halini tedavi etmek için halihazırda kullanılan SSRI’ların kullanımını da destekler.” ifadelerinde bulundu.

Sonuç olarak bulgular, PMDD’li bireylerin adet döngüleri boyunca serotonin taşıyıcı yoğunluğunda kısa vadeli değişiklikler yaşadığını; dolayısıyla hastaların, bu değişiklikleri en iyi şekilde dengelemek için döngüleri sırasında belirli zamanlarda SSRI kullanarak fayda görebileceklerini düşündürmektedir.

KAYNAKÇA:
– Sacher, J., Zsido, R. G., Barth, C., Zientek, F., Rullmann, M., Luthardt, J., … & Sabri, O. (2023). Increase in serotonin transporter binding in patients with premenstrual dysphoric disorder across the menstrual cycle: a case-control longitudinal neuroreceptor ligand PET imaging study. Biological Psychiatry.
– NeuroscienceNews. (23.03.2023). Dynamic Expression of Brain Serotonin Receptors Across the Menstrual Cycle Provides Clues About Premenstrual Dysphoric Disorder.