Ayrılık anında insan: Duygusal ve davranışsal tepkilerin haritası

Romantik ilişkiler insan deneyiminin temel taşlarından birini oluşturmasına rağmen sıklıkla, bazen de beklenmedik bir şekilde, sona eriyor.

Reddedilme üzerine kapsamlı araştırmalara rağmen, bireylerin arzu edilen ilişkiler sona erdiğinde nasıl tepki verdikleri yeni bir çalışma sorusunu oluşturdu. Çalışmada romantik bir partner tarafından terk edilmeye karşı duygusal ve davranışsal tepkilerin tüm yelpazesini belirlemek ve kategorize etmek için karma yöntemli bir yaklaşım kullanıldı.

İlişkiniz karşı taraftan bitirildiğinde nasıl tepki verirsiniz?

Araştırmada ilk olarak katılımcılara, devam ettirmek istedikleri bir ilişkiyi partnerleri sonlandırırsa nasıl tepki vereceklerine dair açık uçlu soru sordular. Soruya yanıt veren 219 kişinin yanıtları analize dahil edildi. İlişki deneyimi olmayan katılımcıları hariç tuttuktan sonra, eğitimli araştırma asistanları yanıtları analiz etti ve 79 farklı potansiyel tepki belirledi.

Araştırmanın ikinci aşamasında, 442 katılımcıdan oluşan ayrı bir gruba, bu 79 tepkinin her birine katılıp katılmadıklarını soran bir ölçek verildi. Daha sonra araştırmacılar, bu tepkileri daha geniş kategorilere düzenlemek için faktör analizini kullandılar ve demografik değişkenlerin tepki modellerini nasıl etkilediğini incelediler.

En çok verilen 13 tepki türü

Analizler sonucunda 13 ana tepki türü belirlendi: Partnerin fikrini değiştirmeye çalışma, tüm teması kesme, kabul etme, depresif veya üzgün hissetme, saldırgan olma, kendini oyalama, intikam seksine girme, neden diye sorma, psikolojik yardım arama, öfkelenme, intiharla tehdit etme ve partneri gözetleme. En yaygın beklenen tepkiler ise üzgün hissetme (%92), açıklama arama (%85) ve dikkat dağıtma girişiminde bulunma (%81) idi. İntihar tehdidinde bulunma (%2) veya fiziksel saldırganlığa başvurma (%4) gibi daha uç tepkiler ise nadirdi.

3 temel tepki: Kabul, üzüntü, saldırganlık

Daha ileri analizler bu 13 kategoriyi üç kapsayıcı alana gruplandırdı. “Kabul et ve unut” en yaygın olarak onay alan tepki olarak ortaya çıktı. İçerisinde, teması kesme veya kendini işe veya hobilere verme gibi stratejileri kapsıyordu. “Üzüntü ve depresyon” alanı ağlama, güvensiz hissetme ve terapi arama gibi konuları da içeren ikinci sırada yer aldı. En az yaygın olmasına rağmen “Fiziksel ve psikolojik saldırganlık” alanı yine de tepkilerde göründü ve öfke, intikam seksi ve kendine zarar verme tehditleri gibi tepkileri kapsıyordu.

Yaş ve cinsiyet farklılıkları

Araştırmacılar, erkeklerin kadınlardan daha fazla intikam seksi arayacaklarını bildirme olasılığıyla, minimal cinsiyet farklılıkları buldular. Yaş daha önemli bir rol oynadı – yaşlı katılımcılar kabul etmeye eğilimliydi, daha genç olanlar ise eski partnerlerinin fikrini veya depresyon duygularını değiştirmeye çalışmayı daha sık bekledi. Mevcut ilişki durumu bildirilen tepkileri önemli ölçüde etkilemedi.

Çalışmanın kısıtlılığı

Çalışmada sorulara cevap verenlerin Yunanca konuşan katılımcılardan oluşması sonuçların genelleştirmeyi zorlaştırabilir. Ayrıca, araştırma gerçek ayrılıklara dair belgelenmiş deneyimler yerine varsayımsal senaryolara dayanıyordu; bu da beklenen ve gerçek davranışlar arasında tutarsızlıklar yaratabileceğini göz önünde tutmayı gerektiriyor.

KAYNAKLAR:
– PsyPost (10.04.2025). “Researchers pinpoint three distinct types of reactions to breakups”
– Apostolou, M., Taliadoros, I., & Lajunen, T. J. (2025). How People React to the Termination of an Intimate Relationship: An Exploratory Mixed-Methods Study. Evolutionary Psychology, 23(1).s