İyi Bir Psikiyatristin Özellikleri

Bu kez, bir hoca kimliği ile asistanlarımın ve hekimlik mesleğine atılmayı planlayan öğrencilerin, psikiyatriyi uzmanlık alanı olarak seçmek isteyen kardeşlerimin ve de genel kamuoyunun “İyi psikiyatrist nasıl olur?” şeklindeki talebini karşılamak istiyorum.

İyi bir psikiyatrist her şeyden önce önyargısız ve ümit veren bir hekim olmalıdır. Korku saçan, ilgisiz bir hekimden iyi psikiyatrist olamayacağı açıktır.

Bir diğer önemli vasıf dinleme yeteneğidir. İyi bir dinleyici olmak için merak ve gözlem yeteneği gerekir. Yerinde soru ve yorumlarla iyi bir dinleyici olduğunuzu göstermeniz gerekir. En mantıksız görünen bir olayın dahi geri planındaki mantığı yakalamak ancak iyi bir dinleyici olmakla mümkündür.

Hastanın karşısında otoriter bir duruş yerine, onunla işbirliğine hevesli bir insan olmak gerekir. Tabi, hastaya yeterli bilgi ve deneyime sahip olduğunuzu belirtmeniz şarttır. Yoksa ilişki biçimi hasta-hekim ilişkisinden uzaklaşıp muhabbet havasına girebilir ki süreci baltalayan en önemli sorunlardandır.

Empati, yani hastayla hem-hal olmak ya da onun duygularını anlamak ve hatta daha güzeli hissedebilmek… Muhteşem bir kabiliyettir. Böylece tedavi işbirliğine giden kral yolu açılmış olur.

Hastayla bilginin paylaşımı her şeyin usulünce açıklanması, bence iyi bir politikadır. Tanıyı, tedaviyi ve gidişi bilmek her hastanın en doğal hakkıdır.

Etik prensipler ve sınırların korunması çok önemlidir.

Ta Hipokrat’tan beri bilinir ki hekim kendine iyi bakmalıdır. Örneğin iyi giyim iyi bir hekim kimliğini yansıtmak için önemli olsa gerekir. Ailevi ve sosyal hayatta denge mühimdir.

Sonra çok iyi farmakoloji ve psikoterapi bilmek büyük avantajdır. Engin tıbbi ve psikiyatrik bilgi ne kadar da önemlidir… Daha önemlisi kanıta dayalı bilgilerin her fırsatta uygulanmasıdır. Genel tıbbi bilgi olmaksızın pek çok klinik tablo gözden kaçacaktır. Bu noktada yetersiz hissetmekten daha doğal bir şey yoktur. O anda başka, konuya hâkim meslektaşlar akla gelmeli ve hasta ona refere edilmelidir. Unutmamak gerekir ki hastaya her şeyi bilen tanrısal bir hekim olduğumuzu değil, ona yardımcı olmak isteyen bir “insan” olduğumuzu göstermekteyiz. Ayrıca hastanın önceki psikiyatristleri ile iletişim, gerektiğinde rahatlıkla yapılabilmelidir

Hastanın biyolojik, sosyal ve psikolojik özelliklerinin tamamını mercek altına almak gerekir. “Ailesiyle ilişkisi nasıldır? Kriz anında destek sistemi işlevsel midir? İçinde yaşadığı toplum hastalıklara nasıl bakmaktadır? Öz geçmişinde, ana-baba-kardeş ilişkileri iyi midir? Travma öyküsü var mıdır?” vs. iyice irdelenmelidir. Özetle biyo-psiko-sosyal modele sıkı bağlanmak gerektir.

Hastanın olumsuz ve düşmanca yorumları, kontr-tansferansları, ustaca ele alınmalı ve dikkatlice başa çıkılmalıdır. Hastanın negatif tutumları doğal ve sürecin bir parçası olarak ele alınmalı, kişilik meselesi yapılmamalıdır. Bu husus can güvenliği için de önemlidir. Hastaya davranış, duygu ve düşüncelerini, size ters geliyor diye yok saymak ve de ona değersiz insan duygusu vermek çok ama çok yanlış ve tehlikelidir.

Çok iyi bir kayıt sistemi, hastalıkların şiddetinin ve ilaçların yan etkilerinin sürekli olarak testlerle ölçülmesi ve o şekilde takibi büyük avantaj sağlar.

Usta bir iletişimci, görüşlerine değer verilen bir toplumsal birey olma, her fırsatta toplumu bilgilendirme ve eğitme, psikiyatrik hastalıkların yanlış algısını düzeltme yeteneği, antipsikiyatri akımlarını nötralize etme kabiliyeti ve soğukkanlılığı, sürekli okuma, logaritmik olarak artan bilimsel gelişmeleri izleme iyi bir psikiyatristin rutini olmalıdır.

Ve nihayet bilimsel gelişmelere bizzat katkı, vaka bildirileri, editöre mektup, elde edilen verilerden geriye ya da ileriye yönelik araştırma ve yayınlar çok önem taşır. Her hekimin anlatabileceği ne çok şey vardır!

Sonuç olarak tüm bu özelliklerin tamamını taşımak imkânsız gibi ise de hedefe bunları koymak iyi bir başlangıç olsa gerekir.

Son bir not; yurt dışı ve ulusal gelişmeleri yakından izleme olanağına sahip bir hekim olarak belirtmek isterim ki, ülkemizdeki psikiyatri uzmanları dünya ortalamasını rahatlıkla yakalayabilecek özellik, özveri, bilgi ve deneyime sahiptir.