Kurgu okuyan insanlar daha iyi bilişsel becerilere sahip oluyor

Kurgu okuyan insanlar daha iyi bilişsel becerilere sahip oluyor

Kurgunun uzun süredir süren popülaritesine karşılık bilişsel faydaları eğitimciler, psikologlar ve halk arasında bir tartışma konusu olmaya halen daha devam etmektedir.

Kurgu çoğunlukla bir eğlence kaynağı olarak görülmektedir. Ancak bilişsel yeteneklerin geliştirilmesinde de önemli rol oynayabileceğini savunan birçok araştırma mevcuttur.

Yapılan bu yeni çalışmada ise mevcut kanıtlar sistematik olarak incelenmiştir. Kurgu kitaplarının potansiyel faydalarını açıklığa kavuşturmak ve böylece kurguyla ilgilenmenin bilişsel süreçlerle nasıl ilişkili olduğuna dair daha net bir tablo sunulması amaçlanmıştır.

Kurgu ile bilişsel yetenekler arasındaki ilişki

Araştırmacılar, birden fazla çalışmadan elde edilen verileri birleştiren iki ayrı meta-analiz gerçekleştirdiler.

Meta-Analiz 1

Meta-Analiz 1, deneysel çalışmalar aracılığıyla kurgu okumanın bilişsel etkilerine odaklanmıştır. Bu analiz, gerçek bir deneysel tasarım kullanan çalışmaları içermekteydi. Bu, katılımcıların randomize olarak kurgu okumaya ya da kurgu dışı okuma, kurgu izleme ya da hiçbir şey yapmama gibi bir karşılaştırma etkinliğine atandığı anlamına gelmekteydi. Amaç, kurgu okumanın etkilerini diğer değişkenlerden izole edilmesiydi.

Meta-Analiz 2

Meta-Analiz 2’de ise yaşam boyu kurguya maruz kalma ile bilişsel yetenekler arasındaki ilişki korelasyonel çalışmalar yoluyla incelenmiştir. Bu analiz, kişinin hayatı boyunca kurguyla olan alışkanlığının çeşitli bilişsel sonuçlarla nasıl ilişkili olduğunu ölçen çalışmaları içermekteydi. Analize dahil edilme kriterleri katılımcı seçimi açısından daha genişti. Ancak çalışmaların uzun vadeli kurgu okuma alışkanlıkları ile bilişsel beceriler arasındaki korelasyonu ölçmesi gerekti.

Okumak izlemekten daha etkili

Meta-Analiz 1’den elde edilen bulgular, kurgu okumanın bilişsel beceriler üzerinde küçük ama istatistiksel olarak anlamlı bir olumlu etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Bulgular, belirli bilişsel yetenekler bakımından incelendiğinde faydaların en çok empati ve zihin teorisi alanlarında, yani başkalarının duygularını ve bakış açılarını anlama ve bunlarla ilişki kurmayla ilgili becerilerde daha belirgin olduğunu buldu.

Kurgu okumakla izlemek aynı etkiyi yapmıyor

İlginç bir şekilde, analiz aynı zamanda kurgu okumanın etkisinin, hiçbir şey yapmamak ya da kurgu dışı okumaktan ziyade kurgu izlemekle karşılaştırıldığında daha önemli olduğunu da vurguladı. Bu, bizzat okuma eyleminin, özellikle de anlatısal kurgu okumanın, içeriği izlemenin veya anlatısal olmayan okumayla meşgul olmanın sağlayamayacağı şekillerde bilişsel süreçleri devreye soktuğunu göstermekteydi.

Kurgu miktarı ve gelişmiş bilişsel beceriler bağlantısı

Meta-Analiz 2’den elde edilen sonuçlar ise yaşam boyu okunan kurgu miktarı ile gelişmiş bilişsel beceriler arasında tutarlı, pozitif bir ilişki olduğu belirtilmiştir. Bu korelasyon sözel yetenekler ve akıl yürütme, soyut düşünme ve problem çözme gibi becerileri içeren genel bilişsel yetenekler için oldukça güçlüydü. Meta-Analiz 1’de olduğu gibi, empati ve zihin teorisi gibi sosyal bilişsel becerilerle de anlamlı bir korelasyon görülmüştür. Ancak etkiler sözel ve genel bilişsel yeteneklere göre daha az belirgindi.

Kurgu dışı okumaktan da iyi

Bu meta-analiz aynı zamanda kurgu okumanın etkilerini kurgu dışı okuma yapanlardan da ayırmıştır. Çalışmada kurgu için daha güçlü bir ilişki bulunmuştur. Bu, kurguyla ilgilenmenin, kurgu dışı okumayla elde edilenin yeteneklerin ötesinde bilişsel gelişime katkıda bulunabileceğini gösteriyordu.

Gelecekte ise bu alanda yapılacak boylamsal çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu tür çalışmalar bireylerin okuma alışkanlıklarını ve bilişsel yeteneklerini uzun süreler boyunca takip ederek nedensel ilişkilerin yönünü ve gücünü açıklığa kavuşturmada önemli olacaktır. Bu yaklaşım bilişteki bireysel farklılıkların zaman içinde okuma alışkanlıklarıyla nasıl etkileşime girebileceğinin daha ayrıntılı incelenmesine de olanak sağlayacaktır.

KAYNAKÇA:
– Wimmer, L., Currie, G., Friend, S., Wittwer, J., & Ferguson, H. J. (2024). Cognitive effects and correlates of reading fiction: Two preregistered multilevel meta-analyses. Journal of Experimental Psychology: General. Advance online publication.
– PsyPost (06.05.2024). People who read a lot of fiction tend to have better cognitive skills, study finds.

    formu doldurun, biz sizi arayalım

    Veri Sorumlusu: Prof. Dr. Kemal Arıkan
    Adres: Halaskargazi Cad. No: 103, Gün Apt, Daire: 4B, 34371 Osmanbey/İstanbul
    E-posta: info@kemalarikan.com

    Paylaşmış olduğunuz kişisel ve özel nitelikli kişisel verileriniz, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na (KVKK) uygun olarak ve Tıp mevzuatı kapsamında yerine getirmiş olduğumuz hizmet ve faaliyet amaçlarımız ile bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olarak işlenmektedir. Danışanlarımız için hazırlanan Danışan KVKK aydınlatma Metnini ayrıca okuyunuz.

    Kişisel Verilerinizin Toplanması Usulü ve Hukuki Sebebi

    Kişisel verileriniz elektronik ortamda toplanmaktadır. Web sitemizdeki randevu alın kısmında form doldurduğunuzda da burada amaçla bağlantılı veri toplama faaliyeti yapılmış olacaktır.  Web sitemiz ve randevu Formunun bağlı olduğu e-posta yurt içi sunucularda barındırılmaktadır.

    Kişisel verileriniz; web sitesi üzerinden internet erişimleri 5651 sayılı kanun kapsamında log kaydı (ip adresi ve zaman damgası, trafik bilgileri, cihaz bilgisi, hangi sayfada ne kadar süre kaldığı vb.) domain-Server sağlayıcı tarafından tutulabilir. Web sitemizde reklam amaçlı çerezler kullanılmamaktadır. Çerezleri kapatma yöntemi politikada belirtilmektedir. Web sitesi adres, iletişim, hizmet sunulan alanlar hakkında bilgi verilmesi amacı ile uygulamaya konulmuştur.

    Kişisel verilerinizin işlenmesinin hukuki sebepleri;
    – 5651 sayılı Kanun
    – Meşru menfaat

    Kişisel Verilerinizin İşlenmesi Amacı

    Kişisel verileriniz KVKK 4/2 maddesinde belirtilen ilkeler dikkate alınarak, Sağlık ile ilgili mevzuat çerçevesinde öngörülen faaliyet çerçevesinde; sağlanan hizmetlerden yararlanabilmenizi ve hizmetlerimizin tanıtımını temin edebilmek, mevzuatın getirdiği saklama yükümlülüğünün yerine getirilmesi ve diğer yükümlülüklere uymak amaçlarıyla işlenecektir.

    Kişisel verileriniz mevzuatta belirtilen süreler, mevzuatta düzenleme olmaması halinde meşru menfaat uygulamalarına bağlı olarak amaçla orantılı süre boyunca saklandıktan sonra dijital olanlar geri dönüşümsüz olarak silinme yoluyla imha edilmektedir. İlgili kişinin silme talebi halinde, mevzuata aykırı olmamak şartı ile derhal yerine getirilmektedir.

    Kişisel verileri saklanması ve imha politikamızda saklama süreleri detaylı olarak planlanmıştır. 5651 sayılı Kanuna göre trafik kayıtları en az 1 yıl tutulması gerekmektedir. Uygulamamızda 1 yıllık süreye uyulmaktadır.

    Kişisel Verilerinizin Aktarılması

    Kişisel verileriniz prensip olarak yurt dışına aktarılmamaktadır. Ancak web sitemizden sosyal medya hesaplarına (Instagram, Facebook, Twitter, Youtube) yönlendiğinizde web sitemizden ayrılmış ve yurt dışından sunulan bu hesaplara geçiş yapmış olacağınız bilinmelidir.

    Web sitemiz yurtiçinden sunulduğundan bu kapsamda alınan verileriniz yurtdışına aktarılmamaktadır. Aynı şekilde web sitemizde yer alan randevu formunun düştüğü mail adresi yurtiçinden sunulması sebebiyle formda yer alan kişisel verileriniz yurtdışına aktarılmamaktadır.

    Kişisel Verileriniz, yukarıda belirtilen amaçlara, KVKK ve diğer mevzuat hükümlerine uygun olarak, yurtiçinde bulunan Turhost (veri işleyen) sunucularında barındırılmaktadır.

    Kişisel Verisi İşlenen İlgili Kişi Olarak Haklarınız

    KVKK 11. Maddesi ve yürürlükte bulunan diğer mevzuat çerçevesinde;
    Kişisel verilerinizin işlenip işlenmediğini öğrenme,

    • Kişisel verileriniz işlenmişse buna ilişkin bilgi talep etme,
    • Kişisel verilerin işlenme amacını ve bunların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını öğrenme,
    • Yurt içinde veya yurt dışında kişisel verilerinizin aktarıldığı üçüncü kişileri bilme,
    • Kişisel verilerinizin eksik veya yanlış işlenmiş olması halinde bunların düzeltilmesini isteme,
    • KVKK mevzuatında öngörülen şartlar çerçevesinde kişisel verilerinizin silinmesini veya yok edilmesini isteme,
    • Eksik veya yanlış verilerin düzeltilmesi ile kişisel verilerinizin silinmesi veya yok edilmesini talep ettiğinizde, bu durumun kişisel verilerinizin aktarıldığı üçüncü kişilere bildirilmesini isteme,
    • İşlenen verilerin münhasıran otomatik sistemler vasıtasıyla analiz edilmesi suretiyle aleyhinize bir sonucun ortaya çıkmasına itiraz etme,
    • Kişisel verilerin kanuna aykırı olarak işlenmesi sebebiyle zarara uğramanız halinde bu zararın giderilmesini talep etme haklarına sahipsiniz.

    Taleplerinizi Öne Sürerken Uyulması Gereken Usul ve Esaslar

    Kişisel verinin konusu olan siz ilgili kişi olarak yukarıda belirtilen haklarınızı, kullanmayı talep ettiğiniz hakka ilişkin açıklamalarınızı içeren yazılı veya Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nun belirlediği diğer yöntemlerle, başvuruda talep ettiğiniz hususun açık ve anlaşılır şekilde

    Yukarda sunulan adrese ıslak imzalı olarak posta yolu ile, elden veya bizde kayıtlı olan e-posta hesabınızdan gönderebilirsiniz.

    Müracaatınıza esas teşkil eden hususların şahsınız ile ilgili olması, müracaatınızda kimlik ve adres bilgilerinizin bulunması gerekecektir. Kimlik doğrulaması bizde bulunan bilginizle sınırlı olarak yapılacaktır. Başkası adına müracaatta bulunacak iseniz; özel yetki içerir vekaletname ile başvurmanız gerekmektedir. Başvuru için özel bir format olmamakla birlikte web sitemizde bulunan başvuru formunu kullanabilirsiniz, talebinizin net bir şekilde yazılması net bir cevap verilmesini sağlayacaktır.

    Bizi takip edin:

    Güncel Yazılar

    Haberler