Nasıl motive olabiliriz?

Kendini Belirleme Teorisine göre, bağlamsal faktörler farklı olduğunda dışsal motivasyonun türü de farklı olur.

Bu nedenle, bir kişinin içsel arzusu olmasa bile, hangi tür dışsal motivasyonun söz konusu olduğunu bilerek onu etkili bir şekilde motive edebilirsiniz.

İşte dört farklı dışsal motivasyon türü:

Dışarıdan düzenleme

Dışarıdan düzenleme, dışarıdan gelen bir talebi karşılamak veya harici teşvikler almak için bir şey yaptığınız anlamına gelir.

Örnek olarak, ailesinden maddi ödüller almak için iyi notlar almak üzere çok çalışan bir öğrenci verilebilir.

Davranış kasıtlı olmasına rağmen, harici bir kaynak tarafından kontrol edilir. O halde bu eylem dışsal olarak düzenlenmiştir.

Bir kişi dışsal olarak düzenlenmiş bir davranışı özerk olmaktan ziyade dış baskı tarafından kontrol ediliyor olarak deneyimler.

Dışsal düzenleme en az arzu edilen motivasyon türüdür ve tipik olarak içsel motivasyonla karşılaştırmak için kullanılır.

İçe yansıtılmış düzenleme

İçe yansıtarak düzenleme, bir şeyi yapma nedenini kabul etmek ancak tam olarak kabul etmemek anlamına gelir.

Buna örnek olarak, bir resital için piyano çalışarak çok zaman harcayan bir öğrenci verilebilir çünkü iyi çalmazsa diğerlerinin onu küçük göreceğine inanmaktadır.

Bu tür bir düzenleme hala kontrollü olarak algılanır çünkü içe yansıtılan davranış, içsel baskı nedeniyle gerçekleştirilir. Örneğin;

Suçluluk duygusunu veya kaygıyı azaltmak,
Egoyu veya gururu artırmak veya özsaygıyı veya özdeğer duygusunu korumak

Kişi faaliyetin amacını gerekli olarak kabul etmiş ve niyet içsel (psikolojik) olsa da yine de “özgür bir seçim” olarak deneyimlenmez.

İçsel motivasyon hala istenen bir motivasyon türü değildir çünkü eylem kendi kendini yönlendirmekten ziyade içsel koşullanmalar tarafından kontrol edilir veya zorlanır.

Özdeşleşme yoluyla düzenleme

Bu, dışsal motivasyonun daha az kontrol edici bir şeklidir.

Özdeşleşme, kişinin bilinçli olarak bir hedefe değer verdiği ve faaliyetin kişisel olarak önemli olduğuna inandığı anlamına gelir. Bunu sadece yapmaları gerektiğini düşündükleri için yapmazlar.

Belirlenmiş bir düzenleme örneği, üniversiteye girmek kendisi için önemli olduğu için üniversite sınavına çok çalışan bir öğrenci olabilir. Üniversiteye girmek kendi seçtiği bir hedeftir. Davranış dışsal olarak motive edilmiş olsa da yine de nispeten özerktir.

Bir öğrenci bunu herkes gibi üniversiteye gitmesi “gerektiğini” düşündüğü ve aksi takdirde kendini başarısız hissedeceği için (içe yansıtılmış düzenleme) veya ebeveynleri bunu yapması için baskı yaptığı için (dışsal düzenleme) yaparsa durum farklı olacaktır.

Bütünleşmiş düzenleme (İçsel motivasyona benzer)

Bu tür bir düzenleme için birey eylemin ya da görevin gerekliliğini kabul eder. Daha sonra odak noktaları ödülden görevin kendisine doğru değişir. Bütünleşmiş düzenleme dışsal olarak motive edilen içsel motivasyondur. Örneğin, bir işveren herhangi bir ödül olmaksızın iş arkadaşlarına yardımcı olmaya değer verebilir.

İçsel motivasyon mümkün olmadığında, bütünleşmiş düzenleme bir sonraki en iyi seçenektir.

Dışsal motivasyonun en iyi yolları

Dört tür dışsal motivasyon, en az özerk olandan (dışsal olarak düzenlenmiş) en çok özerk olana (entegre) kadar bir özerklik spektrumunda yer alır.

Bütünleşmiş düzenlemeye ulaşmak için, kişinin faaliyetin amacına inanması ve bunu özgürce seçtiğini hissetmesi gerekir.

Bütünleşmiş düzenlemeye yol açabilecek diğer iki faktör şunlardır:

Yetkinlik: başarıya ulaşma ve içsel tatmini hissetme yeteneği
İlişkisellik: başkalarına bağlı olma hissi.

İşte içsel güdüsü olmayan birini motive etmek için yapabilecekleriniz:

İyi sebepler bulun

Bir kişinin motive olabilmesi için bir faaliyetin değerine inanması gerekir. Bu nedenle, iyi nedenler sunun. İyi nedenler kişinin değerleri ve ihtiyaçları ile uyumludur.

Zorluklar ve geri bildirim verin

Aktiviteye mevcut yeteneklerinin bir veya iki kademe ötesinden başlayarak kişinin yetkin hissetmesine yardımcı olun, böylece zorlayıcı ama aynı zamanda başarılabilir olacaktır.

Kişi belirli bir görevi tamamlamayı başardıkça, sınırlarını kademeli olarak genişletin ve yeni beceriler ekleyin. Yol boyunca eleştiri yapmadan samimi, yapıcı, olumlu geri bildirimler sağlayın.

Motive olanlarla bağlantı kurun

İnsanlar doğaları gereği aidiyet hissetmeye ve sosyal bağlantılar kurmaya motive olurlar. İlgili ve tutkulu biriyle bir etkinlik yapın. Örneğin, bir arkadaş bulun, bir mentor edinin veya bir takıma katılın.

Dışsal motivasyon üzerine son sözler

Dışsal motivasyon her zaman daha kötü değildir. İnsanların bir göreve motive olmalarına yardımcı olmanız gerektiğinde, finansal teşvikler veya bir ödül sistemi kullanmak kısa vadede işe yarayabilir. Ancak uzun vadede daha iyi sonuçlar elde etmek için, doğru nedeni bularak, yetkinlik duygusu edinerek ve kendinizi bağlı hissederek bütünleşmiş bir düzenleme için çaba gösterin.

KAYNAKÇA:
– Li, P. (03.12.2023). “Extrinsic Motivation: How Many Different Types Are There?” Parentingforbrain.