Orbitofrontal korteksin depresyondaki rolü

Beynin duyguların işlenmesi ve ödüllendirmeyle ilgili bir bölgesi olan orbitofrontal korteksin (OFK) majör depresif bozuklukta kilit bir rol oynadığı tespit edildi.

Moleküler Psikiyatri adlı dergide yayınlanan bir derleme makalesinin yazarları, beynin duyguların işlenmesi ve ödüllendirmeyle ilgili bir bölgesi olan orbitofrontal korteksin (OFK) majör depresif bozuklukta kilit bir rol oynadığını yazdı. Yazarlar, OFK’daki işlev bozukluğunun majör depresyona farklı şekillerde katkıda bulunduğunu ve geleneksel antidepresanların bu sorunların yalnızca bazılarını nasıl hafiflettiğini destekleyen kanıtları açıklamaktadır.

Orbifrontal korteksin farklı bölümleri

Çin’deki Fudan Üniversitesi’nden Bei Zhang ve meslektaşları, “OFK içindeki anatomik ve işlevsel heterojenliğe dair güçlü kanıtlara rağmen, bazı çalışmalar bu bölgeyi birleşik bir bütün olarak ele almıştır” diye yazdı. “Ödül ve ödül/ceza olmayan bir çerçevede medial ve lateral OFK arasında ayrım yapan önerimiz, OFK içindeki işlevsel farklılaşmayı tanımlamakta ve daha da önemlisi, bu farklılaşmanın [majör depresif bozukluğun] farklı semptomlarıyla nasıl ilişkili olduğunu önermektedir.”

Depresyonda ödüle duyarlılık azalıyor

Yazarlar, depresyonu olan ve olmayan kişilerin beyin yapısını ve beyin aktivitesini karşılaştıran çok sayıda nörogörüntüleme çalışmasını gözden geçirmiştir. Majör depresyonu olan kişilerin medial OFK (bölgenin orta alanı) ile amigdala gibi duygusal öğrenmede rol oynayan diğer beyin bölgeleri arasındaki bağlantının azaldığını bildirmişlerdir.

Zhang ve meslektaşları, bu bölgeler arasındaki daha düşük bağlantının, bireylerin olumlu ödüllere olan duyarlılığını azaltarak daha fazla anhedoniye (zevk alamama) yol açabileceğini öne sürdü. Buna karşılık, majör depresyonu olan kişilerde lateral OFK (sol ve sırt tarafları) ile anterior singulat korteks gibi dikkat ve karar vermeyi düzenleyen bölgeler arasındaki bağlantı artma eğilimindedir. Zhang ve meslektaşları, bu bölgeler arasındaki yüksek bağlantının bireylerin tiksindirici uyaranlara karşı hassasiyetini artırarak negatif önyargıya (olumsuz olaylar üzerinde durma eğilimi) yol açabileceğini öne sürmüştür.

Farklı grup ilaçlar farklı OFK alanlarını güçlendiriyor

Zhang ve meslektaşları, seçici serotonin geri alım inhibitörleri gibi antidepresanların esas olarak lateral OFC’de normal bağlantıyı geri kazandırdığını ancak medial OFK üzerinde minimum etkiye sahip olduğunu gösteren başka çalışmalar da tanımlamıştır. Bununla birlikte, ortaya çıkan veriler, serotonin yerine glutamatı hedef alan ketaminin medial OFK’daki bağlantıyı artırabileceğini ve anhedoni birincil semptom olduğunda daha umut verici bir seçenek olabileceğini göstermektedir.

Depresyon tek bir beyin bölgesine indirgenemez

Yazarlar, “OFC’nin depresyondaki kritik rolünün altını çizmiş olsak da, karmaşıklığı ve heterojenliği nedeniyle depresyonun yalnızca tek bir beyin bölgesindeki bozukluklara atfedilmesi olası değildir” sonucuna varmıştır. “Bu diğer beyin bölgelerinin MDB’de veya MDB’nin farklı alt tiplerinde orbitofrontal korteks ile nasıl etkileşime girdiğini incelemek için daha fazla kanıta ihtiyaç vardır.”

KAYNAKÇA:
– Psych News Alert (16.01.2024). Review Explores Role of Orbitofrontal Cortex in Depression.
– Zhang, B., Rolls, E.T., Wang, X. et al. Roles of the medial and lateral orbitofrontal cortex in major depression and its treatment. Mol Psychiatry (2024).