Depresyon her zaman nöroinflamasyonla bağlantılı değildir

Majör depresif bozukluğun altında yatan nörokimyasal süreçleri ortaya koyan hipotezlerden biri nöroinflamasyon hipotezidir. Nöroinflamasyon, inflamatuar (iltihabi) bir zorluğa yanıt olarak beynin doğuştan gelen bağışıklık sisteminin aktivasyonu olarak tanımlanır ve beyindeki bir dizi hücresel ve moleküler değişiklik ile karakterize edilir.¹

Nöroinflamasyon depresyonla ilişkili beyin süreçlerini etkiliyor

Yapılan bazı klinik çalışmalar nöroinflamasyonun, majör depresif bozuklukla ilişkili üç nörobiyolojik bağlantısıyla etkileşime giren anahtar bir faktör olduğunu göstermiştir: serotonininin tükenmesi, vücudun tehlike anında savaş-kaç tepkisini üreten HPA ekseninin düzensizliği ve hipokampüste üretilen nöronların devamlılığında aksaklıklar.²

Geriyatrik depresyonun nöroinflamasyonla ilişkisi

Geriyatrik depresyonda nöroinflamasyon hipotezi, hastalığın gelişmesinde aracı bir mekanizma olarak kabul edilmektedir. Yaşlanma süreci, merkezi sinir sisteminde bağışıklık iletişiminin bozulmasına, sinir hücrelerinde abartılı ve uzun bağışıklık tepkilerine neden olur. Bu yanıtlar, beyindeki duygusal ve bilişsel ağların etkilenmesiyle bireyde geriyatrik depresyonun depresif ve bilişsel belirtilerini anımsatan davranışsal değişikliklere yol açabilmektedir. Bazı antidepresanlar, inflamasyon belirteçlerinin ifadesini azaltabilir. Sınırlı veriler, bazı anti-inflamatuar ilaçların antidepresan özelliklere sahip olabileceğine işaret etmektedir.³

Önemli bir ayrıntı: Geriyatrik depresyonda başka iltihabi hastalıkların birlikte görülmesi

Nöroinflamasyonun geriyatrik depresyonla ilişkisi daha önceki çalışmalarla ortaya konsa da sonuçları Nature dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma inflamasyonun her zaman geriyatrik depresyonla ilişkili olmadığını gösterdi.⁴ Araştırma sonuçları, birçok yaşlı yetişkin için depresyonun inflamasyondan bağımsız olduğu, bunun yanında depresyon-iltihap bağlantılarının, genel olarak yaşlı insanlarda yaygın olan romatoid artrit gibi iltihabi hastalıkların daha yüksek görülmesinden kaynaklandığı yönünde.

Amerikan Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü (NIMH) tarafından desteklenen araştırmada, yaşları 50 ile 80 arasında değişen, majör depresif bozukluk kriterlerini karşılayan ancak başka iltihabi durumları olmayan 63 kişiden oluşan bir grubu işe almak için 1.100’den fazla depresif bireyin çevrimiçi ve yüz yüze taramasını kullanıldı. Elde edilen grubu aynı yaştaki 29 sağlıklı bireyle, son derece hassas ölçümlerle karşılaştıran araştırmacılar, gruplar arasında inflamasyona bağlı bağışıklık proteinlerinin kan dolaşımı seviyeleri açısından önemli bir fark bulamadı.

Antidepresan ve anti-inflamatuar tedavisinin etkisi

Araştırmacılar daha sonra depresif hastaların 60’ını sekiz hafta boyunca ya standart bir antidepresan ilaç ya da antidepresan artı bir anti-inflamatuar ilaç ya da plasebo alacak şekilde randomize etti.

Antidepresanla tedavi edilen iki grup, plaseboya göre depresyon derecelendirmelerinde önemli bir iyileşme gösterirken, antidepresan ve antidepresan artı anti-inflamatuar grup arasında sonuçta anlamlı bir fark olmadığını bulmuşlardır.

Ayrıca, her üç grupta da deneklerin kandaki inflamatuar belirteçleri tedaviden önce düşüktü ve tedavi sonucunda önemli ölçüde düşmedi. Bunun dışında araştırmacılar, deneklerin beyin omurilik sıvısını enflamatuar protein IL-1β seviyeleri için test ettiler ve tedaviden önce ve sonra yine düşük seviyeler buldular.

Sonuç

Tedavi çalışmasının sonuçlarına göre birçok yaşlı erişkinde depresyonun inflamasyondan bağımsız olarak meydana geldiğini ve muhtemelen depresyona ek olarak inflamasyon mevcut olmadıkça anti-inflamatuar tedavilerle hafifletilmeyeceğini düşündürmektedir.

Ancak araştırmacılar, çalışmalarının inflamatuar bozuklukları olan ileri yaştaki depresyon hastalarını dışladığı için, bu tür bozukluklardan kaynaklanan inflamasyonun depresyona katkıda bulunma olasılığını açıkta kaldığını belirtiyorlar.

Çalışmanın yazarlarından Dr. Sheline, “Çalışmamız, depresyonun farklı alt kategorilerden oluştuğu, bazılarının iltihaplı ve bazılarının olmadığı görüşünü destekliyor” dedi.

Son olarak Dr. Sheline, ” Artan inflamasyonun depresif semptomlara neden olabileceğine dair kanıtlar dikkate alındığında depresyonu olan kişiler iltihaplanmaya neden olabilecek başka hastalıkları olup olmadığını görmek için doktorlarına danışmalı” önerisinde bulundu.

KAYNAKLAR:

Neuroinflammation. Reproductive and Developmental Toxicology (Second Edition), 2017
Troubat, R., Barone, P., Leman, S., Desmidt, T., Cressant, A., Atanasova, B., … & Camus, V. (2021). Neuroinflammation and depression: A review. European Journal of Neuroscience, 53(1), 151-171.
Alexopoulos, G. S., & Morimoto, S. S. (2011). The inflammation hypothesis in geriatric depression. International journal of geriatric psychiatry, 26(11), 1109-1118.
Luning Prak, E.T., Brooks, T., Makhoul, W. et al. No increase in inflammation in late-life major depression screened to exclude physical illness. Transl Psychiatry 12, 118 (2022).
Inflammation Is Not Always Linked to Depression. Hannah Messinger, University of Pennsylvania.