Müzik ve depresyonla ilgili EEG çalışmalarından yeni bulgular
Major depresyonun temel belirtilerinden biri olan anhedoni, zevk alma kapasitesinin azalması, uzun yıllardır araştırmacıları meşgul ediyor.
İki yeni EEG çalışması, müziğin depresyondaki beyinsel ödül sistemini nasıl etkilediğini inceleyerek bu soruya önemli yanıtlar sunuyor.
Müzik depresyonda keyif vermiyor mu?
Araştırmalar aksini gösteriyor. İlk çalışmada, depresyon tanılı bireylerin müzik dinlerken beyin aktiviteleri incelendi. Katılımcılar “hoş olmayan”, “nötr”, “düşük zevk”, “yüksek zevk” ve “tüyleri diken diken eden” müzik parçalarını dinlerken EEG kaydı alındı.
Sonuçlar şu şekildeydi: Depresyon grubunda müzik ödülü tamamen kaybolmamıştı. Özellikle duygu yoğun parçalar dinlenirken, beynin ön bölgesinde belirgin teta aktivitesi artışı görüldü.
Araştırmacılar bu durumu depresyonda beynin, keyif alma devrelerini uyarmak için normalden daha fazla çalışıyor olarak yorumladı.
Ödül beklentisi zayıf ama müzik geldiğinde yanıt alınabiliyor
İkinci çalışma müzik ödülünü iki aşamada inceleyen daha kapsamlı bir protokol uyguladı: Ödül bekleme ve ödül alma!
Katılımcılar bilgisayarın karşısına oturduklarında, aslında küçük bir müzik oyununun içine giriyorlardı. Ekranda önce yuvarlak bir şekil beliriyor, bazen bu dairenin içinde bir nota işareti oluyordu. Nota işaretinin anlamı şuydu: “Hazır ol, birazdan müzik gelebilir.” Eğer dairenin içi boşsa, bu şu anlama geliyordu: “Bu turda müzik yok.”
Katılımcılar bu işaretleri gördüklerinde sadece bekliyor gibi görünseler de EEG cihazı beynindeki beklenti devrelerinin çalışmaya başladığını kaydediyordu. Ardından ekranda aniden bir hedef beliriyor ve katılımcılardan mümkün olduğunca hızlı bir şekilde tuşa basmaları isteniyordu. İşte tam bu anda küçük bir yarış başlıyordu: Eğer hızlı ve doğru basarlarsa ekran yeşile dönüyor ve ödül olarak hoş bir müzik çalıyordu. Yavaş kalırlarsa ya da hata yaparlarsa ekranda kırmızı bir işaret çıkıyor, ödül yerine rahatsız edici bir beyaz gürültü duyuluyordu. Böylece her denemede, beyin hem “ödülü bekleme” hem de “ödülü alma ya da kaçırma” süreçlerinden geçiyordu; araştırmacılar da EEG üzerinden bu iki evreyi ayrı ayrı inceleyebiliyordu. Bu basit gibi görünen oyun, aslında depresyonda ödül beklentisi ile ödül deneyiminin nasıl farklılaştığını ortaya çıkaran güçlü bir deneysel pencere sunuyordu.
EEG bileşenleri üzerinden yapılan analizler, depresyonda şu örüntüyü ortaya koydu:
- Beklenti aşamasında depresyon grubunda “Birazdan güzel bir şey olacak” sinyaline yeterince güçlü tepki vermiyordu. Bu durum, depresyonda sık görülen motivasyon kaybı ile paralel bir durumdu.
- Müzik ulaştığında ise olumlu geri bildirimlere verilen yanıt devam ediyordu; yani ödül devresi çalışıyordu.
- Negatif geri bildirimlerde ise P300 yanıtının zayıfladığı görüldü. Bu da depresyonda geri bildirim işlemenin duygusal tarafında bir hassasiyet olduğunu düşündürüyor.
Çalışmadan çıkan en önemli sonuç şuydu:
Depresyon keyif alma evresini değil, keyfi “ödül bekleme” evresini daha çok bozuyor.
Bu nedenle müzik geldiğinde kişi zevk alabiliyor, fakat ona ulaşma motivasyonu zayıf kalıyor.
Müzik terapi neden işe yarıyor?
Her iki çalışmanın ortak noktası, müziğin depresyonda da beyinde güçlü bir nörofizyolojik karşılığı olduğunu göstermesi.
Bu yüzden araştırmacılar terapiye ek olarak müziği şu şekilde yorumluyor:
- Müzik, depresyonda zayıflayan ödül yollarını yeniden etkinleştiren doğal bir uyarıcıdır.
- Klinik müdahalelere eşlik edildiğinde duygusal düzenlemeyi iyileştirebilir.
- Özellikle yoğun duygusal bağ içeren müzikler, beyin ağlarını yeniden senkronize etmede etkili olabilir.
KAYNAKÇA:
– Xia, L., Su, C., Wang, J., Xie, L., Sun, K., & Wu, D. (2025). Abnormal EEG activity in Major Depressive Disorder during Musical Reward Experience. Psychiatry Research: Neuroimaging, 112083.
– Huang, S., Xie, L., Sun, K., Wang, Y., Guo, N., Jiang, L., … & Wu, D. (2025). From anticipation to consummatory: Electrophysiological mechanisms of music reward processing in major depressive disorder. Journal of Affective Disorders, 120753.
Bizi takip edin: