TMS Hakkında Her Şey

TMS’nin Tarihi

Beyin uyarım yöntemleri çok eski çağlardan beri tedavi amaçlı kullanılmaktadır. 1960’lara gelindiğinde düşük akımların beyin üzerindeki etkinliği araştırılmaya başlanmıştır. 1980’lerde Antonhy Barker ve arkadaşları tarafından ilk başarılı uygulaması yapılan TMS, günümüzde araştırma ve tedavi amaçlı kullanılan girişimsel olmayan (non-invasiv) uyarım yöntemidir. Bilim, ustalık ve mühendisliğin birleşimidir.

TMS Hakkında Teknik Bilgiler

TMS, bir başlık yardımıyla kafatasına uygulanmaktadır. Yarattığı manyetik alan etkisiyle serebral korteksteki elektrik akımını harekete geçirmekte ve böylece nöronları depolarize etmektedir. TMS düşük ve yüksek frekansta uygulandığında farklı etkilere sahiptir. Yüksek frekans TMS uygulandığı bölgede eksitasyona (uyarılma), düşük frekans TMS ise inhibisyona (ketleme) neden olmaktadır.

Majör depresyon hastaları üzerinde yapılan çalışmalar, sol prefrontal korteks aktivitesinin azaldığına, sağ prefrontal korteks aktivitesinin ise arttığına işaret etmektedir. Sol prefrontal kortekse yüksek frekansta uygulanan TMS çalışmalarının depresyon tedavisindeki etkinliği kanıtlanmıştır. TMS depresyon tedavisinde FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) onayına sahiptir. Depresyon dışında da birçok psikiyatrik bozuklukta etkin şekilde kullanılmaktadır.

Derin TMS (Deep TMS) nedir?

Derin TMS, 2001 yılında Prof. Abraham Zangen tarafından geliştirilmiştir. Amerikan Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü ve Brainsway firması patentini almıştır. 2003 yılında Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (U.S. Food and Drug Administration-FDA) onaylıdır. Çocuklarda uygulanabileceği rapor edilse de 18 yaş üstü uygulanması önerilir.

Derin TMS, ilaçsız ve cerrahi olmayan bir müdahaledir, anestezi gerektirmez, uygulama sırasında hasta uyanık ve bilinçlidir. Kafatasına yerleştirilen bir mekanizma ile kafatasının altına manyetik atımlar gönderilerek beynin sol prefrontal korteksi fiziksel olarak uyarılır. Böylece, elektriksel aktivite ile çalışan nöronlar, manyetik uyarım sayesinde aktifleşir. Bu uyarım, duygu durumu düzenlemede rol alan “Korteks Altı Limbik Sistem” ve  “Ödül Sistemine” direk ulaşır; böylece Derin TMS ile antidepresan etki yaratılır. Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada, ödül sisteminde bulunan “Nucleus Accumbens”’teki nörokimyasal değişim mikrodiyaliz ile ölçülmüş, dopamin ve glutamatta artış görülmüş, asetilkolinde bir değişim olmamıştır. Böylece antidepresan etki TMS ile sağlanmıştır.

Empati, motivasyon, dürtülerin kontrol edilmesi, karar vermede gelişme beklenir. Buna karşın, yalnızca beyine uygulama yapıldığı için vücudun diğer bölgelerinde herhangi bir reaksiyona neden olmaz, antidepresan kullanımında görülen yan etkiler oluşmaz.

Derin TMS hangi hastalıkların tedavisinde uygulanır?

Derin TMS, psikiyatride, şu hastalıkların tedavisinde yüksek başarı oranları ile dünyanın birçok ülkesinde uygulanmaktadır:

• Majör Depresyon
• Bipolar Bozukluk (Manik Depresyon)
• Şizofreni
• Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu

Özellikle dirençli depresyon hastaları ve takıntı-zorlantı hastalarında kullanıldığında anlamlı bir iyileşme oranı görülmektedir. Travma Sonrası Stres Bozukluğunda duygu yoğunluğu yaratan anıların düzenlenmesinde etkili olduğu görülmüştür.

Dorsolateral Prefrontal Korteks ve Insular Kortexe uygulanan Derin TMS’nin, tedavi öncesinde uygulanan provokasyon (kışkırtma) ile sigara ve kokaine aşermeyi azalttığı görülmüştür.

Derin TMS’nin yan etkisi var mıdır?

Uygulama sırasında oluşan geçici baş ağrısı, geçici kulak çınlaması vb. geçici durumlar haricinde bir yan etki saptanmamıştır. Güvenli ve tolere edilebilirdir. İlk birkaç seans sonrasında ağrı devam ederse, ağrı kesici almada sakınca yoktur. Uygulama sonrasında hasta günlük yaşamına devam edebilir, araba kullanabilir. Geçici hafıza kaybı, kilo alımı, ağız kuruluğu veya cinsel problemlere neden olmaz.

Gereken muayene yapıldıktan sonra, uzman doktor ve hastanın ortak kararı ile tedavi sürecine bu uygulama dahil edilir. TMS uygulanmasının uygun olmadığı durumlar olabilir, uzman TMS önermeyebilir. İlaçla birlikte veya ilaçsız olarak uygulanabilir, buna uzman doktor karar verir.

Derin TMS uygulaması ile birlikte doktor kontrolünde ilaç kullanılabilir. Herhangi bir ilaç tedavisi uygulanmayan hastalarda da iyileşme olduğu rapor edilmiştir.

Uygulama öncesinde, aşırı alkol tüketimi bir gün önce, kahve tüketimi 3 saat önce sona ermelidir. Yine uygulama öncesinde, intihar düşüncesi, aşırı öfke / mutluluk / huzursuzluk var ise hasta veya yakını bu konuda uzmana bilgi vermelidir.

Uygulama sırasında, kafadaki tüm metal objeler çıkartılır, kulaklar bir tıkaçla tıkanır ve hasta konforlu bir şekilde oturtulur. Başlık uygulayıcı tarafından kafaya yerleştirilir. Aşağı yukarı 20dakika süren seanslar, haftada en az 5 kez, kişiye bağlı olarak 4 ila 8 hafta boyunca uygulanır.

Depresyonun tekrar ortaya çıkması durumunda yoğunluğunun daha az olduğu ve Derin TMS’nin tekrar uygulanması halinde iyileşmenin daha hızlı olduğu görülmüştür.

Derin TMS, yaygın kullanılan rTMS’yle karşılaştırıldığında, farklı başlıkları sayesinde, beynin daha derin, farklı bölgelerine ve daha geniş bir alana uygulama şansı verir, böylece daha fazla nöron aktive olur. Bu da klinik cevabı kuvvetlendirir.