MMSE’nin hafif bilişsel bozuklukta demans erken tespiti için etkinliği

Hafif Bilişsel Bozukluk (HBB), bilişsel işlevlerdeki belirgin bir azalma ile karakterize edilen ancak demans tanısı koymaya yetmeyecek kadar hafif belirtileri olan bir durumdur.

Hafif Bilişsel Bozukluk, demansın erken aşamalarını yansıtabilecek bir durum olarak kabul edilir ve bu hastaların, ileride demansa dönüşme riski yüksektir. Bu nedenle, HBB tanısı alan bireylerde demansın erken teşhis edilmesi, tedavi ve müdahale stratejilerinin etkinliği açısından büyük bir öneme sahiptir. Mini-Mental Durum Testi (MMSE), demansın tanısında yaygın olarak kullanılan bir değerlendirme aracıdır ve genellikle hızlı bir şekilde bilişsel işlev bozukluklarını tespit etmek için kullanılır. Ancak, HBB’li bireylerde MMSE’nin ne kadar doğru bir şekilde demans tanısı koyabildiği konusunda çeşitli tartışmalar bulunmaktadır. Arevalo-Rodriguez ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada, MMSE’nin, HBB tanısı almış bireylerde demansın erken tespiti için ne kadar etkili olduğunu araştırmak amaçlanmıştır.

Araştırma bulguları

MMSE’nin HBB’li bireylerde demans tespiti konusundaki doğruluk oranlarını değerlendiren bir dizi çalışmayı incelemiştir. Çalışmalar, MMSE’nin duyarlılığını (gerçek pozitifleri doğru bir şekilde tespit etme oranı) ve özgüllüğünü (yanlış pozitiflerin dışlanma oranı) değerlendirmiştir.

Bulgulara göre, MMSE’nin duyarlılığı genellikle yüksek olup, demanslı bireylerin büyük bir kısmı doğru bir şekilde tespit edilebilmektedir. Yani, demanslı kişilerin büyük bir kısmı doğru şekilde pozitif olarak işaretlenmektedir. Ancak, MMSE’nin özgüllüğü daha düşük çıkmıştır; bu da MMSE’nin, sağlıklı bireyleri veya yalnızca hafif bilişsel bozukluğu olan kişileri yanlış bir şekilde demanslı olarak sınıflandırabilme riskinin bulunduğunu göstermektedir. Bu durum, testin yanlış pozitif sonuçlar verebileceğini ve dolayısıyla tek başına güvenilir bir tanı aracı olarak kullanılmasını sınırladığını ortaya koymaktadır.

Çalışma ayrıca, kesme noktası (cut-off score) belirlemenin MMSE’nin doğruluğunu etkileyen önemli bir faktör olduğunu belirtmiştir. Farklı araştırmalar, farklı MMSE kesme noktaları kullanarak demansın erken teşhisindeki etkinliği değerlendirmiştir ve bu kesme noktalarının değişkenliği, testin genel doğruluğunu etkilemiştir. Ayrıca, demansın çeşitli alt türleri ve HBB’nin şiddeti de MMSE’nin başarısını etkileyebilecek önemli faktörler arasında yer almaktadır. MMSE, özellikle daha ileri seviyedeki demansı tespit etme konusunda daha etkili olabilirken, daha erken evrelerdeki demans vakalarında ya da yalnızca hafif bilişsel bozukluğu olan bireylerde daha az doğru sonuçlar verebilmektedir.

Bu derlemede ayrıca, MMSE’nin tek başına kullanımı yerine, multidisipliner yaklaşım önerilmektedir. Yani, demansın erken teşhisi için daha güvenilir sonuçlar elde etmek amacıyla, MMSE gibi kısa süreli tarama testlerinin yanı sıra, nöropsikolojik testler, biyomarkerler ve klinik değerlendirmeler gibi diğer tanısal yöntemlerin de kullanılması gerektiği vurgulanmıştır. MMSE, klinik bir tarama aracı olarak pratikte faydalı olsa da, kesin demans tanısı koymak için yeterli olmayabilir. Diğer testlerle kombinasyonu, daha doğru sonuçlar elde edilmesini sağlayabilir.

Sonuçlar ve değerlendirme

MMSE, HBB’li bireylerde demansın erken tespiti için yaygın olarak kullanılan bir araç olmakla birlikte, yalnızca MMSE’ye dayanarak kesin tanı koymak yanıltıcı olabilir. Testin duyarlılığı yüksek olmasına rağmen özgüllüğü daha düşüktür, yani test, demans tanısı olmayan bazı bireyleri yanlış bir şekilde demanslı olarak sınıflandırabilir. Bu, yanlış pozitif sonuçların ortaya çıkmasına yol açabilir. MMSE, yalnızca bir tarama testi olarak kullanılmalı ve demans tanısının doğruluğunu artırmak için diğer nöropsikolojik değerlendirmeler, biyomarkerler ve klinik gözlemlerle desteklenmelidir. Ayrıca, MMSE’nin doğruluğu, kesme noktası belirleme, demansın tipi ve HBB’nin şiddeti gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle, demansın erken tespiti için daha güvenilir ve kapsamlı bir yaklaşım benimsenmeli, testlerin birlikte kullanımı sağlanmalıdır. Gelecek çalışmalarda, MMSE’nin kullanımının yanı sıra diğer alternatif tanısal araçların da değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmaktadır.

KAYNAKÇA:
– Arevalo-Rodriguez I, Smailagic N, Roqué-Figuls M, Ciapponi A, Sanchez-Perez E, Giannakou A, Pedraza OL, Bonfill Cosp X, Cullum S. Mini-Mental State Examination (MMSE) for the early detection of dementia in people with mild cognitive impairment (MCI). Cochrane Database Syst Rev. 2021 Jul 27;7(7):CD010783. doi: 10.1002/14651858.CD010783.