Beden dışı deneyimlerin beyindeki karşılığı

Beden dışı deneyim yaşayanlar deneyim sırasında, önce yerden uzaklaşıyormuş gibi ağırlıksız hissettiklerini, ardından vücutlarını sanki ondan bir hayalet ikiz olarak ayrılıyormuş gibi yukarıdan görebildiklerini ifade etmektedirler.

Bu ürkütücü duyumlar, nüfusun tahminen yüzde 5 ila 10’unda ve birçok farklı kültürde ortaya çıkıyor. Bir kişi ameliyat için anestezi altına girdiğinde, ölüme yakın bir deneyim yaşadığında veya gece uyandığında geçici olarak hareket edemez veya konuşamaz hale geldiğinde, uyku felci adı verilen bir fenomen, vücut dışı deneyim olarak kabul edilmektedir.

Epilepsi ve beden dışı deneyimler

Yakın zamanda sonuçları yayınlanan çalışmada beynin vücut dışı deneyimler sırasında kontrolden çıkmış olabilecek bir bölümünü tespit edildi. Geçen ay Neuron dergisinde yayınlanan bulgular, beynin günlük gerçeklik algımızı nasıl yarattığına dair ipuçları veriyor ve araştırmacıları gelecekte yeni anestezi türlerine yönlendiriyor.

Stanford Üniversitesi’nden sinirbilimci ve çalışmanın kıdemli yazarı olan Josef Parvizi “2019’da bir epilepsi hastası muayene için geldiğinde `bazen havada süzülüyormuş gibi hissettiğini’ söyledi. Parvizi makalesinde, hastanın zihninde olup biten konuşmaları “gözlemci gibi” hissettiğini söylüyor. Sinirbilimci, epilepsisi nedeniyle hastada olağandışı aktiviteye maruz bırakan beyin bölgesinin de bu değişen bilinç durumunda rol oynayabileceğine dair bir önseziye sahipti.

Beyinde gerçeklik algısı

Parvizi ve ekibi, beynin beden dışı deneyimlerle ilgili olabilecek bir bölümünün izini sürdüler. Sorumlu olabilecek bölgenin, “anterior precuneus” adı verilen beynin tepesinden aşağı doğru uzanan kıvrımın derinliklerine gömülü küçük bir doku şeridi olduğu ortaya kondu.

Parvizi, “Katılımcılarımızın hepsi fiziksel benlik algılarında tuhaf bir şey olduğunu bildirdi” dedi. “Bunun yanında, katılımcıların üçü, halüsonejik madde almaya benzer, açık bir duyarsızlaşma duygusu bildirdi.”

Travmaya bağlı sorunlarda etkili olabilir

Bir başka deyişle, anterior precuneus muhtemelen bir kişinin fiziksel benlik duygusunun veya deneyimlerin başkasının değil de sizin başınıza geldiği fikrinin yeridir. Ekip, beyninizdeki bu ağı bozmanın bakış açınızı değiştirebileceğini ve dünyadaki yerinizin gerçek dışı görünmesini sağlayabileceğini buldu.

Araştırmaya dahil olmayan Laureate Beyin Araştırmaları Enstitüsü’nden bir sinirbilimci olan Sahib Khalsa, bu anlayışın doktorları, ayrışma duygularına neden olan travmayla ilişkili akıl sağlığı sorunları olan insanlar için potansiyel tedavilere yönlendirebileceğini söylüyor.

Yavaş EEG dalgaları

Çalışma katılan bireylerin beyninde ilgili bölge uyarıldı. Bu bölgenin uyarılması, beyin aktivitesinde yavaş ritimler yarattı. Harvard Tıp Okulu’nda anestezi araştırmacısı olan Patrick Purdon, bu beyin dalgaları ve ayrışma hislerinin, anestezik ilaç ketamin tarafından yaratılanlara benzediğini söylüyor.

Genel anestezi için kullanılan çoğu ilaç tüm vücutta ve beyinde dolaşır ve kalp atış hızını ve nefes almayı yavaşlattığı için bazı riskler taşır. Purdon makalesinde, “Bilim adamlarının beynin bu kısmına elektrik darbeleri göndererek daha az yan etki ile anestezi için yeni yöntemler tasarlayabileceklerini söylüyor.

KAYNAKÇA:
– Lyu, D., Stieger, J. R., Xin, C., Ma, E., Lusk, Z., Aparicio, M. K., … & Parvizi, J. (2023). Causal evidence for the processing of bodily self in the anterior precuneus. Neuron.
– Victoria Sayo Turner (24.07.2023). Have Scientists Found the Source of Out-of-Body Experiences? NPR Health News.